Bu makalemizde payanda metal malzemeden olurmu?, payanda inşaatta nasıl kullanılmaktadır?, payanda çeşitleri, uçan payanda, payanda fiyatları, payanda kalıp olarak nasıl kullanılır? Payanda Ne İşe Yarar?

Payanda Farsça kökenli bir kelime olup bir şeyi güçlendirmek yada beslemek hedefiyle eğik olarak vurulan desteğe verilen isimdir.

Düşey bir taşıyıcıyı, binayı ya da tekneyi lüzum dengede tutabilmek için devrilmesini, çökmesini ya da kaymasını engellemek hedefiyle sarfedilen ahşap ya da betondan göğüsleyici dayanaklara payanda denir. Modbilya sektöründe de payanda sandalye ürünlerinde ve payanda masa ayakları çalışmalarında kullanılmaktadır. 

 

Bir çok Çeşitli anlamlarda kullanılır: Bizim makalemizde incelediğimiz Mimari sözlük anlamı ise; ahşap yöntemine dayalı eski Türk mimarisinde zemin katın üstündeki çıkma bölmeyi (cumba) desteklemeye yarayan dayanaklara inşaatta payanda adı verilir. 

Ayrıca, bakım ve tamir uygulanabilmesi amacıyla karaya çekilen teknelerin karada alabora olmasını engellemek amacıyla yerden ya da iskeleden destek alarak teknenin gövdesine yaslanan tahta dayanaklar da payanda olarak isimlendirilir.

Payanda Ne Demek?

Kubbe ve çatı ağırlığının itkisini ana duvarlara transfer etmek amacıyla kubbe kasnağı ya da çatı etrafı ile dayanma ayakları arasına konulmuş desteklere payanda adı verilmektedir.

Bu tür payandalar daha çok, işlemiş zamanların kubbeli ya da büyük ölçekli çatısı olan mekanlarında kullanılır.

Bir mimarlık terimi olan “Payanda” mimaride; “Bir duvarı tutmak, yıkılmasını önlemek amacıyla yanlamasına dayatılan destek” manasına gelir. 

Bir başka manası da mimaride payanda elemanının “Köprülerde altlık kiriş altında mesnet ’e orta ya da kazık ayağa bağlanan düşeyle 35-50 derece açı yapan destekler” dir.Payanda Hangi Nedenle Kullanılır? Payanda Ne İşe Yarar?

Payandalar düşey bir taşıyıcıyı, binayı ya da tekneyi lüzum dengede tutabilmek lüzum devrilmesini, çökmesini ya da kaymasını engellemek hedefiyle kullanılan tasarım elemanlarıdır.

Cumba Payandası Nedir?

Ahşap yöntemine dayalı eski Türk mimarisinde zemin katın üstündeki çıkma bölmeyi (cumba) desteklemeye yarar.

Bu halde payandalar iki parça üretilip içleri kaplanacak malzemenin amacıyla girebilecek şekilde boşaltılır ve yerinde birbirlerine yapıştırılır. Günümüzde bu yöntem Payanda Kalıp uygulamalarında da kullanılmaktadır.

Payandalar; çatı saçak çıkmaların yada konsol çıkmaların yükünü taşımak amacıyla çaprazlama montajlanan yapı elemanları olarak bilinmektedir. Günümüzde yük taşımak amacıyla kullanılabildiği gibi estetik olarak da yapıları süslemek amacıyla kullanılabilmektedir. Payandalar eli böğründe veya eli belinde olarak da adlandırılmaktadır. Günümüzde EPS strafor olarak dekoratif payandalar kullanılmaktadır. Payanda Söve ürünlerinin özelliği; Hafif yapı malzemeleri oldukları için ek yük getirmezler. Dekoratif amaçlı Mantolama uygulaması sonrası dış cephede payanda söve kullanılır.

 
Sove.istanbul Söve Ürünleri Payanda imalatı ürünlerinin kullanım hedefi dekoratif amaçlı olup, binayı süsleme ve yapıya estetik bir mimaride Payanda kimlik kazandırmakadır. Taşıyıcı hedefiyle sarfedilen demir, ahşap yada betonarme payandaları kaplayıp daha estetik bir manzara sağlamak amacıyla payanda kalıbı olarak kullanılabilmektedirler. Bu halde payandalar iki parça üretilip içleri kaplanacak malzemenin amacıyla girebilecek şekilde boşaltılır ve yerinde birbirlerine yapıştırılır. Mimari payanda farklı isteklere üretilebilirler.Uçan Payanda Nedir? 

Payanda çeşitleri arasında olan uçan payanda Bu teknik Gotik mimarların buluşudur. Devrilmeyi engellemek amacıyla tutmaya yarayan strüktür, gotik akımının iki yeniliğinden birine denir. Bir mimari eserde kubbe ve çatının ağırlığını ana duvarlara transfer etmek amacıyla sarfedilen yöntemin adıdır uçan payanda. Bu sayede dışa doğru bir ağırlık bulunmakta ise bu ağırlığın yönünü yere doğru vermeye denir. Kubbe kasnağı ya da çatı etrafı ile dayanma ayakları arasına konulmuş desteğe uçan payanda denir. Yapıda ağırlık kulesi yoksa payanda çöker. İngilizcesi: Flying butress. İstanbul Ayasofya payanda yapı elemanları arasında da kullanılmıştır. İlginç bir şekilde hem Osmanlı camilerinde hem de Gotik kiliselerde ortak olarak kullanılan bir mimari öğedir.  Kubbenin uyguladığı yatay kuvveti kolonlara aktararak onun yanlara doğru açılarak çökmesini önlemek için kullanılır.
İngilizce'de de aynen "Flying Buttress" kullanılır. Girit'te Hanya şehrinin simgelerinden biri olan Yalı Cami'inde çok açık bir örneği de vardır.

 
Osmanlı Mimarisinde kubbeler ya da kemerlerin çok olması nedeniyle uçan payanda sistemi kullanılmıştır. Örnek olarak Sultan Ahmet Camisi, Ayasofya Camisi, Topkapı Sarayı vs. gibi bir çok eserde kullanılmıştır. Mimar Sinan Ayasofya Müzesinin tadilatında uçan payanda yöntemini kullanmıştır.